Waarschijnlijk ken jij oestrogeen als een sekshormoon. Dit hormoon speelt inderdaad een grote rol bij onder andere onze vrouwelijkheid, libido en vruchtbaarheid. Onderschat echter niet dat het vrouwelijke hormoon ook bij zeker 300 andere processen in het lichaam een grote rol speelt. Processen die helemaal niets met voortplanting te maken hebben. Wist je niet hé? No worries. Na het lezen van deze pagina ben jij weer helemaal bij, weet je wat oestrogeen is, welke rol het in je lichaam speelt, wat de klachten zijn bij tekort oestrogeen en welke klachten je kunt krijgen bij teveel oestrogeen. Uiteraard krijg je ook tips hoe je dit zelf op een natuurlijke manier kunt beïnvloeden.
Wat is oestrogeen?
Oestrogeen is een hormoon dat betrokken is bij veel processen in ons lichaam. Dit is eigenlijk een verzamelnaam, want er worden verschillende vormen van oestrogeen op verschillende momenten in ons leven aangemaakt:
- 17B-oestradiol. Deze is vooral overheersend in onze vruchtbare periode. Deze vorm wordt aangemaakt in de eierstokken en neemt af bij menopauze, dit is vaak een aanleiding voor problemen in die periode.
- Oestron. Deze komt vooral voor na de menopauze en bij overgewicht, deze wordt dan ook aangemaakt in vetweefsel.
- Oestriol. Vooral aanwezig tijdens een zwangerschap. Deze wordt wel aangemaakt vanuit 17B-oestradiol.
De functie van oestrogeen
De functie van oestrogenen in ons lichaam is opbouwend en herstellend bij schade. Het is een celgroei bevorderend hormoon en doet dit o.a. in de volgende weefsels: botten, slijmvliezen, bindweefsel, zenuwstelsel, hersenen, hart, darmen, ogen, borsten en gewrichten. Oestrogeen kan worden aangemaakt in de bijnieren, eierstokken, het vetweefsel of de placenta (tijdens zwangerschap).
Oestrogeen werkt in de vruchtbare periode samen met progesteron, er moet een goede balans zijn tussen deze twee hormonen om alle processen goed te laten verlopen. Hierbij is oestrogeen dominant in de eerste helft van de menstruatiecyclus en progesteron in de tweede helft. Oestrogeen wordt dan aangemaakt door follikels en zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies dikker wordt, zodat het de bevruchte eicel zich hier goed kan nestelen.
Functies op een rijtje
- Stimuleert de ontwikkeling van vrouwelijke kenmerken zoals de private parts, baarmoeder, genitaliën, borsten en heupen
- Het houdt de huid mooi stevig
- Bevordert de bloedcirculatie en zuurstoftoevoer in de hersenen
- Beschermt de botten (bevordert opbouw, remt afbraak)
- Draagt bij aan gezond libido
- Stimuleert de werking van serotonine (feel good stofje)
- Stimuleert weefselvernieuwing in de slijmvliezen en huid
- Verandert op het juiste moment de samenstelling van het baarmoedermondslijm, zodat eventuele innesteling plaats kan vinden
Afbraak Oestrogenen
Dit hormoon wordt afgebroken in de lever. Het hormoon kan in de lever ook worden omgezet in verschillende soorten oestron, elk met hun eigen werking. In het kort:
- 2-OH oestron. Is oestrogeen, alleen met een zwakkere werking. Dit wordt als de gunstigste vorm gezien.
- 4-OH oestron. Deze heeft werking op de borstklieren en zorgt voor bijvoorbeeld de gevoelige borsten in de tweede helft van de cyclus. Deze is iets sterker dan 2-OH.
- 16-OH. Dit hormoon werkt het sterkste van de drie. Deze wordt vooral in grote hoeveelheden aangemaakt tijdens een zwangerschap.
Het is belangrijk dat 4-OH en dan met name 16-OH in balans zijn met 2-OH. Is dit niet het geval dan draagt dit bij aan oestrogeendominantie. Nadat deze oestron hormonen hun werking hebben gedaan verlaten ze ons lichaam via urine of ontlasting.
Oestrogeenbalans
It’s all about balance dames. We willen die hormonen in balans houden om ons lekker fit te voelen. Dit geldt ook voor oestrogeen. Echter is het een feit dat onze huidige westerse levensstijl vaak leidt tot een disbalans bij het dit hormoon. We gaan volledig in tegen hoe de natuur ons bedacht heeft. We staan nog voor het licht wordt op, gaan te laat en op onregelmatige tijdstippen naar bed en zitten tot laat achter de laptop, of anders te netflixen (lekker veel blauw licht).
Natuurlijk ritme
Vooral dat laatste remt de aanmaak van melatonine, doordat ons lichaam constant denkt dat het zomer is. Wanneer ons hormoon melatonine laag is, blijft ons lichaam oestrogeen aanmaken. Melatonine onderdrukt oestrogeen namelijk. Dit kan resulteren in oestrogeendominantie. Vervolgens gaan we nadat de zomer echt is aangebroken, na een hele winter lekker te hebben gecocoond, vol gas aan het afvallen en sporten om nog even snel een killerbody te creëren. Dit terwijl de zomer van nature juist bedoeld is om een beetje vet op te slaan, zodat we sterk de winter door komen. Maar dan voldoen we weer niet aan het schoonheidsideaal van vandaag de dag…. Tsja, wat zal ik ervan zeggen: Choose your battles.
Verstorende factoren
Naast deze verstoringen in ons natuurlijke ritme zijn er ook nog een aantal andere factoren die kunnen zorgen voor een verhoging van ons oestrogeen hormoon:
- Veel blootstelling aan xeno-oestrogenen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de pil, make-up, schoonmaakmiddelen en plastic flessen waar we uit drinken.
- Meer androgenenproductie, dit is de voorloper van oestrogeen. De productie hiervan kan verhogen door stress, een leverziekte of hormoongevoelige tumoren.
- De omzetting van testosteron naar oestrogeen in het vetweefsel is verhoogd, dit kan gebeuren door bijvoorbeeld obesitas, leverziektes en overgewicht. Denk hierbij aan mannen met borstvorming, dit zijn mannen met overgewicht, waardoor meer oestrogeen wordt aangemaakt.
Belangrijke aanleiding disbalans
Een disbalans kan altijd optreden. Echter zijn er in een vrouwenleven een aantal cruciale momenten waarop de kans groter is dat er een disbalans optreedt:
- Rondom de eerste menstruatie
- Na een zwangerschap
- Perimenopauze, deze vindt gemiddeld plaats tussen de 40 en de 50 jaar
- Menopauze, gemiddeld vanaf 50 jaar
- Tijdens of na stressvolle periodes
Oestrogeendominantie (teveel oestrogeen)
Wanneer we het over te hoog oestrogeen hebben spreken we eigenlijk van oestrogeendominantie. Dit wil niet per se zeggen dat je nou superveel oestrogeen aanmaakt, maar juist dat de verhouding tussen progesteron en oestrogeen niet in balans is. Dus ten opzichte van progesteron wordt er meer oestrogeen aangemaakt. Dit kan zorgen voor een aantal vervelende klachten:
- Hoofdpijn
- Slaapproblemen
- Pijnlijke borsten
- Endometriose
- Cystevorming in de borsten
- Vleesbomen
- Hormonale migraine
- Verhoogde vetopslag benen en billen
- Afwijkende uitstrijkjes
- PMS
- Heftige menstruatie, met veel bloedverlies
- Angst en/of depressie
- Vaginale schimmelinfecties
- Snel aankomen
- Prikkelbaar
Verlagen van je oestrogeen
Er zijn een aantal maatregelen die je zelf kunt treffen om je oestrogeen te verlagen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan afvallen, verminderen van de alcoholinname, eten van kruisbloemige groenten en verminderen van stress. Daarnaast zijn er ook een aantal supplementen die kunnen bijdragen aan het herstellen van de balans in je oestrogeen, check hiervoor het uitgebreide artikel over oestrogeendominantie.
Oestrogeen tekort
Een te kort aan oestrogeen kan ook voorkomen. Denk hierbij dus bijvoorbeeld aan de menopauze, waardoor de aanmaak van oestrogeen in de eierstokken sterk afneemt. Een te laag oestrogeen kan de volgende klachten met zich meebrengen:
- Vermoeidheid
- Veel zweten in de nacht
- Opvliegers
- Zwakke botten (osteoporose)
- Droge ogen/intieme delen/ huid
- Blaasontstekingen/urineweginfecties
- Stemmingswisselingen
- Snelle huidveroudering
- Geheugenproblemen
- Verhoogde vetopslag
- Weinig zin in seks (laag libido)
- Incontinentie
- Slaapproblemen
- Jeuk
- Allergieën