Het is vaak het eerste wat in je opkomt als je aan hormonen denkt en alle vrouwen krijgen ermee te maken: de menstruatiecyclus. Een cyclus van hormonen die begint wanneer je voor het eerst ongesteld wordt. Bij de meeste meisjes ligt deze leeftijd tussen de 11 en 15 jaar (95%). Deze cyclus houdt aan totdat je in de menopauze belandt, meestal tussen de 45 en 50 jaar. Er kunnen disbalansen in je lichaam ontstaan die de menstruatiecyclus nóg minder aangenaam maken. Alsof we niet al genoeg te stellen krijgen. Natuurlijk brengt die maandelijks periode wat ongemakken met zicht mee. Echter nemen veel vrouwen heftige klachten voor lief, terwijl dit in veel gevallen en met de juiste tools te verhelpen is. 

Natuurlijke cyclus 

Het is belangrijk om je eigen natuurlijke cyclus goed te leren kennen. Altijd. Of je nu graag zwanger wilt worden en dus moet weten wanneer je vruchtbare dagen zijn. Of wanneer je dit juist niet wilt en deze dagen juist moet ontwijken, of veilig bewandelen. Dit is echt belangrijk, voor jezelf maar ook voor onze dochters (mocht je deze hebben). Want laten we eerlijk zijn, we moeten toch niet meer willen dat onze dochters aan de pil gaan om zwangerschap te voorkomen? Als je het mij vraagt kunnen we veel beter bewustzijn creëren over de menstruatiecyclus en ze hier goed mee om leren gaan. In plaats van de pil erin mikken, met alle (hormonale) gevolgen van dien. Geen vraag meer onbeantwoord na dit artikel, we doorlopen alle 4 fases van de cyclus en bespreken de afwijkende menstruatiecyclus, duur van de menstruatiecyclus en alles over heftige menstruatiepijn.  

Fase 1 van de menstruatiecyclus (dag 1 tot 5)

Op dag 1 van de menstruatiecyclus word je ongesteld, oftewel je menstruatie begint. Het baarmoederslijmvlies dat in de afgelopen maand is opgebouwd om de innesteling van een bevrucht eitje mogelijk te maken wordt afgebroken. Dit komt naar buiten als bloed en slijm. Deze fase is direct het startsein van een nieuwe cyclus. 

FSH hormoon 

In je hypofyse (deze zit in je brein) wordt het FSH-hormoon aangemaakt dit is ook wel het follikel stimulerend hormoon. Dit hormoon stimuleert follikels om te gaan groeien. Dit doen ze in de meeste gevallen dan ook. Deze follikels worden ook wel ‘Graafse Follikels’ genoemd. Follikels zijn de eicellen met daaromheen het omhulsel van vocht en cellen. In deze fase van je cyclus heb je vaak meer de neiging om naar binnen te keren, op jezelf te zijn. Doe dit dan ook waar mogelijk, je lichaam heeft behoefte aan rust. Later in je cyclus kun je weer knallen. Qua voeding kan het zijn dat je veel trek hebt in koolhydraten en suikers, maar dit zijn juist de voedingsmiddelen die je nu het beste even kunt mijden. Kies juist voor ijzerrijke voeding! 

Fase 2, de folliculaire fase (dag 5 tot 14) 

In de menstruatiecyclus spelen oestrogeen en progesteron eigenlijk een leidende rol. In de eerste helft van de cyclus is dat oestrogeen. De follikels produceren in deze fase van de cyclus oestrogenen. In deze fase groeit (in de meeste gevallen) één follikel uit tot de grootste en dominantste. Dit follikel geeft op zijn beurt negatieve terugkoppeling naar de hypofyse dat er geen FSH meer aangemaakt hoeft te worden, dit voorkomt dat de andere follikels verder uitgroeien. De meest dominante blijft wel lekker doorgroeien tot dag 14 van de cyclus. 

De rol van oestrogeen tijdens je cyclus 

In deze periode blijft het oestrogeengehalte stijgen. Oestrogeen zorgt er namelijk voor dat het baarmoederslijmvlies dikker wordt, zodat de bevruchte eicel hier later goed in kan nestelen. Oestrogeen zorgt er ook voor dat er helder en vloeibaar slijm wordt aangemaakt in de baarmoedermond. Dit zorgt ervoor dat sperma makkelijker in de eileider terecht komt. 

Als je je eigen cyclus goed kent, kun je aan dit slijm ook herkennen dat je eisprong eraan zit te komen. Ziet dit er een beetje uit als eiwit, dan weet je dat je eisprong in de buurt is. Fysiek zit je in deze fase weer wat beter in je vel, je hebt geen lichamelijke klachten meer en voelt je juist levendig en energiek. Het perfecte moment voor nieuwe projecten, ideeën of creatieve sessies. 

Fase 3, de luteale fase (dag 14 tot 25)

Hier gaan we de luteale fase in: ofwel de fase van de eisprong. Hiervoor zal vlak voor dag 14 een piek in het LH-hormoon zijn. LH staat voor luteïniserend hormoon. Dit hormoon wordt ook aangemaakt in de hypofyse en zet de eisprong in gang. Let er wel op dat de dagen gemiddelden zijn op basis van een cyclus van 28 dagen. Het kan best zijn dat jouw eisprong op dag 15 of 17 is. Enfin, het LH-hormoon zorgt ervoor dat dat de eerder genoemde ‘Graafse Follikel’ verandert in het ‘Gele Lichaam’. Het Gele Lichaam is dus eigenlijk het hulsel van de eicel, nadat deze zich van de eicel heeft ontdaan. De eicel gaat op weg naar de baarmoeder, en het omhulsel blijft achter in de eierstokken. 

Progesteron 

Dit omhulsel produceert vervolgens weer progesteron, die ervoor zorgt dat de cellen van de baarmoederwand goed doorrijpen, zodat deze de bevruchte eicel met open armen kan ontvangen. Als er geen eisprong plaats vindt, wordt er dusgeen progesteron aangemaakt en kan er dus ook geen zwangerschap plaatsvinden. Ook bij een te laag progesteron zal de zwangerschap worden afgebroken, dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij oestrogeendominantie. Emotioneel zit je nu meestal ook lekker in je vel. Je hebt energie, zin in seks (want je bent vruchtbaar) en zelfverzekerd. Dit is vaak ook de periode dat je meer met je uiterlijk bezig bent en zin hebt om te sporten.  

Fase 4 van de menstruatiecyclus 

In deze fase van de cyclus kunnen eigenlijk twee dingen gebeuren. Je bent niet zwanger en het gele lichaam en de eicel sterven af. In dit geval zullen de oestrogeen- en progesteronwaarden snel afnemen. Dit is voor je lichaam een seintje dat het baarmoederslijmvlies moet worden afgebroken, zodat er een nieuwe cyclus kan worden gestart. In deze fase van je cyclus neemt je energie vaak weer af. In de eerste helft voel je je vaak nog rustig en positief. Naarmate je naar de tweede helft van deze fase overgaat, wordt dit minder en zit je weer minder lekker in je vel: je menstruatie komt er weer aan. De eerste dag van je menstruatie is dan de start van een nieuwe cyclus. 

Zwanger 

Het kan ook zo zijn dat je wél zwanger bent. In dat geval gebeurt er natuurlijk iets heel anders in deze laatste fase. Het Gele Lichaam wordt dan in stand gehouden en produceert progesteron en de cellen om de bevruchte eicel produceren HCG, het zwangerschapshormoon. HCG geeft een seintje, zodat FSH en LH omlaaggaan, ter voorkoming van de start van een nieuwe cyclus. 

Duur menstruatiecyclus

Wanneer we het over onze menstruatie hebben wordt vaak uitgegaan van een cyclus van 28 dagen. Dit is een gemiddelde en er zijn super veel vrouwen die hiervan afwijken. Hier is niets mis mee, alle cycli tussen de 21 en 35 dagen zijn in principe ‘normaal’. Hierbij hoeft een cyclus ook niet iedere maand exact hetzelfde te verlopen, dit kan per maand een paar dagen verschillen.  Als je een afwijkend menstruatiepatroon hebt kan er van alles aan de hand zijn. Meestal heb je dan last van een menstruatie die uit blijft, bijna nooit of juist heel vaak optreedt. Of je hebt extreem weinig/veel, of tussentijds bloedverlies. Dit is niet altijd reden tot zorg. Maar afwijkende patronen kunnen wel degelijk duiden op een disbalans in je lichaam. Je kunt bijvoorbeeld last hebben van PCOS, Endometriose, of vleesbomen. Maak bij zorgen altijd een afspraak met een therapeut of arts. 

Hevige menstruatiepijn

Ongesteld worden is voor niemand een pretje. Alleen is het voor de één een stuk dragelijker dan voor de ander. Hevige menstruatiepijn wordt in de medische wereld ook wel dysmenorroe genoemd. Dit betekent letterlijk: ‘geen goede menstruatie’. Er zijn vrouwen die letterlijk ziek worden wanneer ze ongesteld moeten worden. Dit is niet de standaard en in veel gevallen is er iets aan te doen. Soms komt dit voort uit oestrogeendominantie, laaggradige ontstekingen, of veel stress. Probeer eerst je leefstijl aan te passen, zorg voor voldoende ontspanning, beweging, rust en pure voeding. Echt ga er mee aan de slag, er is voor zoveel mensen zo’n grote winst te behalen met alleen al het aanpassen van je leefstijl, het zal je verbazen. Heb je een beetje meer ondersteuning nodig? Er zijn een aantal supplementen die je kunnen ondersteunen. Denk hierbij aan monnikspeper, vitamine D, visolie, moederkruid en magnesium.